Η Χρονογραφία του Μιχαήλ Ψελλού (1018-1096 μ.Χ.), μια σειρά βιογραφιών δεκατεσσάρων αυτοκρατόρων, είναι το εκθαμβωτικό αριστούργημα που άνθησε, στην καρδιά του 11ου αιώνα, στα ανάκτορα του Βυζαντίου. Το ζωντανό και σφριγηλό αυτό χρονικό, γεμάτο λεπτές ψυχολογικές παρατηρήσεις και βαθιά γνώση των πολιτικών δυνάμεων, "ένα αληθινό προσωπογραφικό πανόραμα" (Cyril Mango), είναι ένα ιστορικό και φιλολογικό τεκμήριο υψίστης σημασίας.
Ο Ψελλός υπήρξε νομικός, αξιωματούχος της αυτοκρατορικής γραμματείας, γραμματέας του αυτοκράτορα, δάσκαλος της φιλοσοφίας (δίδασκε περί παντός του επιστητού), μοναχός, κορυφαίος συγκλητικός, πρωθυπουργός• προικισμένος με σπάνια και πολυεδρική παιδεία, με γοητευτική ευφράδεια, με απαράμιλλη ευφυία, αποκαλείται "ο μεγάλος εισηγητής του καλλιεπούς ύφους " (Κρουμπάχερ)• αλαζονικός, φιλόδοξος στο έπακρο, ικανός να ενσαρκώσει όλες τις προσωπικότητες και όλες τις απόψεις, εγωκεντρικός, αναξιόπιστος, ψεύτης, κενολόγος, πρόθυμος να αλλάζει στρατόπεδο σε κάθε αλλαγή αυτοκράτορα, χρωματιστός και ποικιλόχρωμος όπως τα πιο αμφίσημα ανθρώπινα πλάσματα• έτσι πρωτεϊκός ο Ψελλός κατορθώνει μέσα στις σελίδες του (πράγμα που φαίνεται αδύνατο) να συγχωνεύσει την αυστηρότητα του Θουκυδίδη με τη στομφώδη και μάταιη φλυαρία του Saint-Simon.
Ο Ψελλός ήταν ένας πνευματικός γίγας που, περισσότερο από κάθε άλλον, προετοίμασε το έδαφος για την άνθηση της τέχνης, των γραμμάτων και της επιστήμης κατά τον 12ο αιώνα. Μολονότι δεν υπάρχει τομέας γνώσης που δεν έχει εξερευνήσει, η κυριότερη συμβολή του αφορά τα εξής δύο : μια νέα και βαθύτερη κατανόηση της πλατωνικής ιδεαλιστικής παράδοσης και μια μοναδική προσοχή στο ύφος και στην κομψότητα της έκφρασης. Επιπλέον, πολλές από τις σημαντικότερες πνευματικές φυσιογνωμίες των επόμενων γενεών μαθήτευσαν σε κείνον. Έλαβε τον τίτλο του υπάτου των φιλοσόφων.
